MŁYN W BRONOWIE

               Kolejna ciekawostka z Bronowa, wsi położonej na południowym skraju Wysoczyzny Kolneńskiej, która jest jedną z najstarszych na ziemi wiskiej. Dawniej nazywana Brunowo. Przepływa przez nią rzeka Łojewek, prawy dopływ Narwi o długości 33,74 km.

To właśnie w tej miejscowości spotkamy obiekt objęty ochroną - młyn wodny. Jego historia to nierozłączny kawałek historii Bronowa Chociaż od wielu lat jest nieczynny, stanowi świadectwo kultury technicznej w zakresie rozwiązań młyńskich układów hydroenergetycznych, technicznych oraz architektonicznych. Wybudowany był w 1920 roku. W tych czasach młynarstwo było jedną z głównych gałęzi przemysłu. Na dużej, przestronnej działce o powierzchni 3300 m² w czasach świetności młyna znajdowały się : murowany budynek z obszernym podjazdem, dwa budynki gospodarcze, most ze stawidłami, staw z groblami oraz łódki do pływania. Młyn wybudowany był w technologii tradycyjnej o powierzchni  użytkowej 610 m2, położony w malowniczej lokalizacji z bezpośrednim dostępem do rzeki Łojewek. W 1956 roku został podwyższony oraz rozbudowany. Zmieniono napęd z wodnego na elektryczno-motorowy, co znacznie zwiększyło jego wydajność. Młyn nie funkcjonuje od 1994 roku, wszystkie maszyny i sprzęty pełnią rolę eksponatów. Obecnie obiekt objęty ochroną poprzez włączenie do gminnej ewidencji zabytków.

Na uwagę zasługują również rodziny młynarskie. Podczas II wojny światowej za potajemne mielenie zboża wysyłano je do więzienia lub skazywano na śmierć. Po wkroczeniu na te tereny Rosjan, za samo posiadanie młyna ludzi wywożono na Sybir. Spośród dotkniętych prześladowaniami większość po wojnie wróciła do domu, jednak rodzina Marcina Langego – właścicieli młyna w Bronowie, już nigdy nie pojawiła się na tych terenach. Jego żonę Adelę Lange wraz z dziećmi (Maksymilianem, Lilianną i Rysiem) Sowieci wywieźli na Sybir. Pozostawiono ojca rodziny, tylko dlatego, że poza nim nikt nie potrafił zajmować się maszynami młyńskimi. To właśnie stąd dostarczano potajemnie mąkę do konspiracyjnej organizacji Armii Krajowej, która powstała w Bronowie. W czasach okupacji niemieckiej wiele polskich młynów zniszczono i nigdy już nie odbudowano. Dlatego tak ważne są te, które pozostały, przypominając swoim wyglądem klimat oraz rzemiosło ówczesnej architektury. Obecnie młyn jest własnością prywatną.

Właściciele młyna:

1. Rodzina Hantkapów

2. Rodzina Lange od 1922 r

3. Gołębiewski z Dobrzyjałowa i Frąckiewicz z Truszek

4. Po II wojnie obiekt przeszedł pod nadzór Rejonowych Zakładów Młynarskich.

5. W 1947 roku do młyna sprowadziła się rodzina Gronostajskich

6. Od 1959 roku młyn przeszedł pod nadzór Gminnej Spółdzielni.

7. Pod koniec lat osiemdziesiątych stał się własnością prywatnego właściciela- rodziny Burzyńskich

Zdjęcie nr 2, 3, 5 – wnętrze młyna i widok z drona – internet

Młyn w Bronowie, fot. Elżbieta Baczewska

Wnętrze młyna w Bronowie (zdj. z internetu)

Wnętrze młyna (zdj. z internetu)

Wnętrze młyna , fot. Elżbieta Baczewska

Ciek wodny przy młynie w Bronowie