Ścieżka przyrodnicza Niewodowo - Drozdowo

UWAGA: Ścieżka dostępna po ustąpieniu wiosennych rozlewisk!

                    Ścieżka przyrodnicza Niewodowo – Drozdowo to trasa, która odkrywa najcenniejsze przyrodniczo zakątki położone u stóp malowniczej doliny Narwi. Jej długość wynosi 5,5 km, a każda chwila spędzona na szlaku to okazja do bliskiego spotkania z różnorodnymi ekosystemami charakterystycznymi dla dolin rzecznych.

Podczas wędrówki można podziwiać starorzecza, rozległe turzycowiska, trzcinowiska, a także podmokłe i sucholubne łąki. Ta różnorodność siedlisk tworzy doskonałe warunki do życia wielu gatunków zwierząt, które można tu nie tylko zobaczyć, ale i usłyszeć, wsłuchując się w tętniący życiem świat przyrody.

                Zapraszamy na przyrodniczą podróż, która zachwyci zarówno miłośników natury, jak i tych, którzy szukają chwili wytchnienia wśród pięknych krajobrazów!

       Ścieżka rozpoczyna się w miejscowości Niewodowo, przy sklepie spożywczym, i prowadzi wzdłuż szutrowej drogi. Po około 100 metrach docieramy do zakola rzeki Narew, skąd skręcamy w prawo i dochodzimy do starorzecza Narwica, będącego przystankiem nr 1 na trasie. Starorzecze jest mocno zarośnięte, z ledwo widoczną taflą wody. W tym miejscu można podziwiać mozaikę podmokłych łąk, które stały się miejscem żerowania licznej kolonii gęsi gęgawy. Ptaki te upodobały sobie ten teren jako bezpieczne miejsce do zakładania gniazd w trzcinowiskach i wychowywania młodych. Żerując na pobliskich, otoczonych wodą łąkach, mają zapewniony spokój i ochronę przed drapieżnikami. Wiosną, podczas przelotów, pojawia się tu również wiele gatunków kaczkowatych.

TABLICA NR 1  

Przełomowa Dolina Narwi to jedno z najbardziej unikatowych miejsc w Europie, pełne życiodajnych mokradeł, malowniczych starorzeczy i bujnej roślinności.

Narwica – największy fragment dawnego koryta rzeki Narew, odcięty od jej głównego nurtu. Jest bardzo cennym siedliskiem przyrodniczym o zróżnicowanej roślinności wodnej i bagiennej. W jej okolicy doskonałe warunki do życia i rozmnażania znalazły gęsi gęgawy (Anser anser), które wczesną wiosną budują swoje gniazda w okalających to starorzecze trzcinowiskach.

Gęsi gęgawy na łąkach przy starorzeczu Narwica, fot. Zdzisław Folga

Dzięki temu ich jaja są dobrze chronione przed drapieżnikami, a młode mają większe szanse na przeżycie. Przez całe lato można obserwować kolonie gęgaw żerujące wraz z młodymi na pobliskich łąkach. Jesienią odlatują do cieplejszych regionów Polski lub Europy Zachodniej i Południowej, gdzie spędzają zimę.

Gęsi gęgawy w locie, fot. Zdzisław Folga

W trzcinowiskach żyje również bąk (Botaurus stellaris), ptak z rodziny czaplowatych. Jego niskie, głębokie odgłosy, przypominające dmuchanie w butelkę, są jednym z najbardziej rozpoznawalnych dźwięków mokradeł. Bąk jest mistrzem kamuflażu – jego brązowo - czarno - żółte upierzenie, jest niemal niewidoczne wśród trzciny, co pozwala mu skutecznie ukrywać się przed drapieżnikami.

Bąk w czasie żerowania i na tle trzcinowiska, fot. Zdzisław Folga

W pobliskich trzcinowiskach swoje gniazdo buduje również błotniak stawowy (Circus aeruginosus), jeden z najbardziej imponujących ptaków drapieżnych. Jest tu często widywany podczas zwinnego manewrowania w powietrzu w poszukiwaniu ofiar. Polując wykorzystuje swój znakomity wzrok i szybkość, aby schwytać drobne ssaki, ptaki i płazy, których w tym miejscu nie brakuje.

Błotniak stawowy, fot. Zdzisław Folga

Wiosną w tym miejscu można usłyszeć samce płazów wydające charakterystyczne dźwięki, informujące o ich gotowości do rozrodu.

Samce żaby moczarowej w szacie godowej, fot. Zdzisław Folga

                      Idąc dalej, mijamy po lewej stronie wyniesienie porośnięte młodym lasem sosnowym. To miejsce upodobały sobie lisy, borsuki i jenoty. Znajduje się w tym miejscu cały system nor, których budowę ułatwia piaszczyste podłoże. Naprzeciwko lasu rozciągają się rozległe obszary turzycowisk i trzcinowisk, w których gniazduje bąk oraz inne gatunki ptaków. Po przejściu kolejnych kilkudziesięciu metrów wchodzimy na otwarte łąki użytkowane rolniczo, gdzie można zobaczyć mozaikę wilgotnych i sucholubnych łąk.

Kontynuując wędrówkę, docieramy do rozwidlenia dróg. Skręcamy w lewo, mijając kolejne fragmenty łąk. Po prawej stronie widoczne są w oddali turzycowiska, trzcinowiska oraz zarośla wierzby i brzozy, które stanowią miejsce odpoczynku dla zwierząt takich jak sarny i łosie.

Idąc dalej wzdłuż ścieżki, docieramy do starorzecza Nieciecz – przystanku nr 2. Jego oba ramiona są gęsto porośnięte roślinnością wodną. To miejsce jest siedliskiem różnych gatunków rybitw, które chętnie gniazdują na roślinności pływającej.

TABLICA NR 2

          Starorzecze powstaje, gdy rzeka tworzy zakola zwane meandrami. Prąd rzeki podcina brzegi zewnętrzne zakoli, powodując ich erozję. Meandry z czasem zbliżają się do siebie, ulegając dalszemu zakrzywieniu i tworzą szyję meandru. Podczas powodzi rzeka przebija szyję, tworząc nowe, prostsze koryto, a odcięte zakole staje się zamkniętym zbiornikiem wodnym, czyli starorzeczem. Z czasem  wypełnia się ono osadami i roślinnością, przechodząc różne stadia rozwoju od młodych, bez roślinności, po całkowicie zarośnięte bez widocznego lustra wody.

Starorzecze Nieciecz w kształcie podkowy, fot. Zdzisław Folga

Starorzecze Nieciecz jest mocno porośnięte roślinnością wodną i amfibiotyczną. Przy brzegach można spotkać turzyce, mannę mielec, trzcinę pospolitą i tatarak zwyczajny. Na powierzchni wody dominują: osoka aloesowata, grzybienie białe, grążel żółty i sitowie. Ta różnorodność roślinna tworzy bogaty ekosystem, będący siedliskiem dla wielu gatunków ptaków, owadów i innych zwierząt wodnych.

Grzybienie białe na starorzeczu Nieciecz, fot. Zdziasław Folga

 Na starorzeczach chętnie gnieżdżą się rybitwy. Na terenie Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi stwierdzono cztery gatunki rybitw znajdujących się pod ścisłą ochroną: białoczelną (Sternula albifrons), białowąsą (Chlidonias hybrida), białoskrzydłą (Chlidonias leucopterus) i czarną (Chlidonias niger). Rośliny wodne i przybrzeżne tworzą unikalne mikrośrodowiska, zapewniając rybitwom odpowiednie warunki do lęgu oraz ochronę gniazd przed nasłonecznieniem, deszczem i drapieżnikami.

Pisklęta rybitwy czarnej, fot. Zdzisław Folga

W pobliżu płytkich zbiorników wodnych można spotkać zagrożone wyginięciem cyranki oraz niezwykle interesującego ptaka z rodziny chruścieli - wodnika (Rallus aquaticus), przystosowanego do życia w gęstych szuwarach. Krótki, przenikliwy gwizd oznacza obecność zielonki (Zapornia parva).

Cyrneczka, fot. Piotr Tałałaj

Droga skręca na północny zachód, a po prawej stronie mijamy obniżenie terenu, gdzie woda utrzymuje się najdłużej w całej dolinie. Podążając ścieżką, ponownie docieramy do koryta rzeki Narew. Wchodzimy na groblę, a po obu jej stronach rozciągają się rozległe łąki, gdzie można spotkać ptaki siewkowate, takie jak czajki, rycyki czy dubelty.

Ptaki siewkowate: dubelt, rycyk, bekas krzyk, fot. Zdzisław Folga

Miejsce to wyróżnia się długo utrzymującą się wodą i późnym koszeniem łąk, co sprzyja obecności wielu gatunków ptaków.

Idąc dalej wzdłuż drogi, docieramy do kolejnego trzcinowiska oraz skupiska wierzb, na skraju których można zauważyć liczne ślady działalności bobrów – przystanek nr 3.

TABLICA NR 3

      Bóbr (Castor fiber) to fascynujący ssak wodny, pełniący kluczową rolę w ekosystemach. Budując tamy tworzy rozlewiska i mokradła, zwiększając tym samym bioróżnorodność. Nowo powstałe mokradła magazynują wodę, poprawiają retencję w krajobrazie i przeciwdziałają suszom. Tamy bobrów filtrują osady i zanieczyszczenia poprawiając jakość wody, co korzystnie wpływa na organizmy żyjące w dolnych partiach rzek i strumieni. Choć działalność bobrów czasem prowadzi do konfliktów z ludźmi to ich obecność przynosi nieocenione korzyści ekosystemowi.

   Charakterystycznym mieszkańcem podmokłych łąk jest  również czajka (Vanellus vanellus), znak herbowy Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi. Znana z metalicznie zielono - fioletowego upierzenia i długiego czubka na głowie. Jest symbolem wiosny, ponieważ jako jeden z pierwszych ptaków zajmuje podmokłe łąki i pastwiska w dolinie Narwi. Gniazduje w prostych dołkach wyścielonych trawą, a pisklęta opuszczają gniazdo kilka godzin po wykluciu. Czajki w obliczu zagrożenia udają zranione, by odciągnąć drapieżniki od swoich młodych. Zimą migrują na południe Europy i do północnej Afryki.

Czajka, fot. Zdzisław Folga

           Rycyk (Limosa limosa) jest ptakiem zamieszkującym mokradła i występuje w Polsce pod ścisłą ochroną. Przylatuje z Afryki i Europy Południowej preferując tereny podmokłe, gdzie żeruje na bezkręgowcach, wyłapując je długim dziobem z wody. Gniazda rycyków są ukryte w trawach i roślinności nadbrzeżnej.

           Dubelt (Gallinago media) to gatunek wymagający zróżnicowanych łąk, zarówno intensywnie, jak i ekstensywnie użytkowanych oraz późno koszonych. Żeruje na terenach zrytych przez dziki i w miejscach z głębokimi śladami po kołach traktorów, gdzie łatwiej dostępne są dżdżownice będące jego przysmakiem. Wiosną samce dubeltów zbierają się na tokowiskach, gdzie wieczorami i nocą prezentują swoje walory przed samicami.

Dubelt, fot. Piotr Tałałaj

              Skręcamy w prawo, a przed nami rozciągają się wzgórza rezerwatu Kalinowo. Po kolejnym zakręcie mijamy malowniczy mostek nad szemrzącą Narwicą. Z lewej strony dostrzegamy  gospodarstwo ogrodnicze, które kontrastuje z dziką przyrodą. Tutaj, na pograniczu lasu i pól, kończy się nasza dzisiejsza wędrówka. Zostawiamy za sobą dolinę Narwi, zabierając ze sobą wspomnienia niezwykłych spotkań z jej mieszkańcami.

Skręcamy w prawo, a w oddali wyłaniają się wzgórza rezerwatu Kalinowo. Ponownie skręcamy w prawo, mijamy mostek na Narwicy i po lewej stronie widzimy gospodarstwo ogrodnicze. W tym miejscu kończy się nasza wyprawa.  Mamy nadzieję, że ta wędrówka pozwoliła Wam docenić piękno przyrody doliny Narwi i jej niepowtarzalną różnorodność. 

Przyroda doliny Narwi zmienia się wraz z porami roku. Wiosną i latem rozkwita bujną zielenią, jesienią zachwyca barwami, a zimą zapada w spokojny sen. Zapraszamy do odwiedzania nas przez cały rok, by odkrywać nowe oblicza Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi.

opracowanie: Elżbieta Baczewska